Đất nước hình chữ S là một điểm đến du lịch hấp dẫn với nhiều lựa chọn từ biển đến núi, cùng với các công trình cổ kính lịch sử. Trong số đó, vùng Ninh Thuận nổi bật với ánh nắng và gió đầy quyến rũ, cùng với nhiều di tích nổi tiếng thu hút khách du lịch, đặc biệt là đền tháp Hòa Lai (Ba Tháp) – một biểu tượng văn hóa được lưu giữ qua thời gian. Hãy cùng theo chân NinhThuan Travels khám phá tháp nhé!
Mục lục
I. Giới thiệu đôi nét về tháp Hòa Lai Ninh Thuận
Cụm đền tháp Hòa Lai Ninh Thuận, còn được gọi là Ba Tháp, vẫn gây tranh cãi về tên gọi cho đến ngày nay. Tên Hòa Lai được cho là phong cách kiến trúc tiêu biểu của nền Champa thế kỷ IX. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng Hòa Lai là tên địa danh của Ninh Thuận, được sáp nhập vào Đại Việt khi vua Minh Mạng thống nhất đất nước.
Theo khảo cổ, cụm đền tháp Hòa Lai có hai ngọn tháp Chăm đứng bên đường Quốc lộ 1A, nhưng lại được gọi là Ba Tháp vì trước đây ở đó có ba ngôi tháp, nhưng một ngôi đã bị sụp đổ nên được gọi là Ba Tháp. Người dân Ninh Thuận còn gọi cụm đền tháp này là đền tháp Hòa Lai.
1. Nguồn gốc tên gọi
Trong thời kỳ Nhà Nguyễn, ở khoảng cách 3km về phía Bắc của cụm tháp hiện tại, có một trạm thông tin liên lạc được gọi là Thuận Lai. Trước năm 1988, khi phủ Ninh Thuận thuộc tỉnh Bình Thuận, các trạm liên lạc trên đất Bình Thuận đều có tiền tố “Thuận”. Nhưng sau đó, vào năm 1888, phủ Ninh Thuận chuyển thuộc vào tỉnh Khánh Hòa và trạm Thuận Lai đã đổi tên thành Hòa Lai, giống như các trạm liên lạc của tỉnh Khánh Hòa. Vào cuối thế kỷ 19, các nhà khảo cổ đã sử dụng tên dịa danh Hòa Lai để đặt tên cho cụm di tích Ba Tháp. Sau đó, năm 1901, phủ Ninh Thuận trở thành tỉnh Ninh Thuận và trạm Hòa Lai được đổi tên thành trạm Ninh Lai, nhưng tên cũ Hòa Lai vẫn được sử dụng để chỉ cụm di tích Ba Tháp đến ngày nay.
2. Lịch sử hình thành
Cụm tháp này được xây dựng vào thế kỷ 9 theo phong cách Hoà Lai và hiện là một trong những cụm tháp Chăm cổ nhất còn tồn tại. Tuy nhiên, điều đặc biệt là không có dấu hiệu thờ cúng tại đây từ rất lâu, thậm chí ngay sau khi xây dựng. Có giả thuyết cho rằng cụm tháp này đã bị chiếm bởi người Khmer trong một cuộc chiến giữa hai vương quốc Khmer và Champa, dẫn đến việc bỏ không thờ cúng tại đây.
3, kiến trúc của tháp Hòa Lai
Tháp Hoà Lai là một tòa kiến trúc độc đáo của người Chăm Pa với thiết kế vô cùng ấn tượng. Các nhà nghiên cứu mỹ thuật cho rằng đây là những kiến trúc tháp thành công và đẹp nhất của Chăm Pa. Thân tháp được xây dựng như một khối lập phương khoẻ, phần đáy là một bệ vuông, đỡ cả một hệ thống các tầng nhỏ hơn.
Ngoại trừ vòm cửa, các trụ ốp và bộ diềm mái, hoa văn trang trí trên mặt tháp được giới hạn với chức năng nhấn mạnh ấn tượng cho các thành phần cấu trúc đỡ và phô bày vẻ đẹp của các hoa văn.
Vòm cửa của tháp được tạo hình tò vò, tạo nên sự độc đáo và ấn tượng cho các cửa ra vào. Những hoa văn hình cuộn và vọt ra từ miệng quái vật Kala trên đỉnh, phủ kín vành của các cửa vòm. Tường giữa hai trụ ốp cũng được trang trí bằng các hình chạm khắc hoa lá. Phần trên của từng và bộ diềm mái được trang trí bằng hoa văn tràng hoa chạy dài và các hình ảnh thần điểu Garuda đang xoè cánh.
Một điểm đặc biệt của tháp Hoà Lai là tường tháp không thẳng đứng mà hơi choãi ra về phía trên, tạo nên sự tinh tế và phong cách riêng biệt cho kiến trúc này. Tóm lại, tháp Hoà Lai là một công trình kiến trúc đáng ngưỡng mộ của người Chăm Pa, tôn vinh sự tinh tế và sáng tạo của dân tộc này.
II. Tháp Hòa Lai Ninh Thuận nằm ở đâu? Hướng dẫn đường đến tháp
Tháp Hòa Lai, còn được biết đến với tên gọi Ba Tháp, nằm cách trung tâm thành phố Phan Rang chỉ 15km và thuộc địa phận xã Bắc Phong, huyện Thuận Bắc, tỉnh Ninh Thuận. Đây là một di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật độc đáo được xây dựng đầu tiên tại vùng Paduga – một tiểu quốc Panduranga.
Tháp Hòa Lai được xây dựng theo phong cách thuần Hòa Lai, đại diện cho Champa vào thế kỷ IX – XI, khác với tháp Po Klong Garai (TK XII – XIII). Nó là một trong những ngọn tháp có giá trị lịch sử và đã được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là Di tích Lịch sử Quốc gia vào năm 1997.
Hiện nay, khu di tích tháp Hòa Lai thu hút rất nhiều khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan và trải nghiệm.
III. Khám phá nét đặc sắc tháp Hòa Lai Ninh Thuận
Cụm Ba Tháp có kiến trúc cổ điển đặc sắc với hoa văn đẹp tinh xảo ở vòm cửa, trụ ốp và bộ diềm mái. Tháp Bắc là tháp cao, được xây bằng gạch và chạm khắc hình mặt chim, thú và lá hoa tinh tế. Cửa vào chỉ có một hướng ở phía Đông, còn lại giống như cửa nhưng không thật sự. Bên trong tháp có cách trưng bày và bố trí độc đáo, bao gồm các ô hình tam giác để gắn đèn khi cúng tế.
Tháp Nam cao hơn, được xây bằng gạch cổ và có nét chạm khắc văn hóa đang phác thảo trên mặt tường. Thân tháp là một khối lập phương lớn nhô lên từ bệ vuông và có một hệ thống các tầng nhỏ hơn.
Kiến trúc của Ba Tháp được đánh giá cao về tính hoàn thiện và đẹp trưởng tồn theo thời gian, cùng với giá trị nghệ thuật tinh tế và sắc nét.
Trong lịch sử văn hóa Việt Nam, Tháp Hòa Lai Ninh Thuận là một trong những di tích kiến trúc độc đáo và có giá trị lớn. Với kiến trúc chắc chắn, tinh xảo, cùng với những tài liệu lưu trữ, Tháp Hòa Lai đã góp phần quan trọng trong việc giúp người đời hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa và kiến trúc của đất nước.
Bên cạnh đó, Tháp Hòa Lai Ninh Thuận cũng là một địa điểm thu hút du khách, nơi mà họ có thể tìm hiểu và khám phá sự kết hợp độc đáo giữa kiến trúc Chăm Pa và các nền văn hóa khác trên địa bàn Việt Nam.
Tóm lại, Tháp Hòa Lai Ninh Thuận không chỉ là một di sản văn hóa của Việt Nam mà còn là một trong những điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích lịch sử, kiến trúc và văn hóa của đất nước. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của Tháp Hòa Lai Ninh Thuận là một nhiệm vụ quan trọng để giữ gìn và truyền lại cho các thế hệ sau.
