Làng nghề gốm Bàu Trúc là một trong những làng gốm cổ nhất Đông Nam Á. Cũng là một địa điểm du lịch tìm hiểu về văn hóa nổi tiếng và hấp dẫn tại Ninh Thuận. Nơi đây cho ra đời những sản phẩm gốm thủ công độc đáo từ cách tạo hình cho đến kỹ thuật nung đều được lưu giữ từ xưa cho đến nay. Hãy cùng Ninh Thuận Travels tìm hiểu về làng gốm Bàu Trúc nhé

Làng gốm Bàu Trúc
Làng gốm Bàu Trúc

I. Làng gốm Bàu Trúc ở đâu? Đường đi như thế nào?

  Ninh Thuận là vùng đất tập trung nhiều các cộng đồng dân tộc Chăm. Các bạn đồng bào người Chăm thường sống thành làng và sẽ cùng nhau gìn giữ một ngành nghề truyền thống chung để bảo tồn văn hóa. 

Đồng bào Chăm Ninh Thuận
Đồng bào Chăm Ninh Thuận

  Và làng gốm Bàu Trúc là một trong ba làng nghề như thế ở Ninh Thuận lưu giữ những nét truyền thống văn hóa độc đáo của dân tộc Chăm.  

Làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận
Làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận

  Để trả lời câu hỏi làng gốm Bàu Trúc ở đâu? Và đường đi ra sao? Thì bạn có thể tìm chỉ đường theo google map. Vì đường đi rất thuận tiện nên mọi người đều dễ dàng di chuyển đến để tham quan. Xuất phát từ trung tâm thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, đi về hướng Nam tầm 12km cho khoảng 20 phút đồng hồ ngồi xe là đến nơi.

Hướng dẫn đường đi làng gốm Bàu Trúc
Hướng dẫn đường đi làng gốm Bàu Trúc

  Cổng vào làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận nằm ngay mặt đường quốc lộ 1A, thuộc khu phố 7, tại thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận.

Cổng vào làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận
Cổng vào làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận

II. Giá vé vào làng nghề gốm Bàu Trúc là bao nhiêu?

  Tham quan làng gốm Bàu Trúc giá vé bao nhiêu? Bạn cứ yên tâm là đến với làng Bàu Trúc sẽ hoàn toàn miễn phí. Bạn sẽ được tận mắt nhìn quá trình những nghệ nhân tạo hình gốm.

Nghệ nhân làng gốm Bàu Trúc
Nghệ nhân làng gốm Bàu Trúc

  Trải nghiệm tự tay làm nên một thành phẩm gốm mang sự sáng tạo của riêng bản thân và mua về một vài sản phẩm để làm kỷ niệm cũng như chung tay góp phần bảo tồn làng nghề.

Tự tay làm gốm thủ công
Tự tay làm gốm thủ công

III. Lịch sử hình thành làng nghề gốm Bầu Trúc

1. Nguồn gốc tên gọi của ngôi làng

  Trước đây, theo tiếng Chăm làng có tên gọi là Paley Hamu Trok. Sau một trận lụt lớn mà dân làng phải dời về vùng đất cao hơn với bao quanh là cây trúc um tùm cùng một ao lớn có diện tích khá rộng. Từ hình ảnh đó mà làng được gọi là Bàu Trúc.

2. Truyền thuyết về tổ nghề của làng gốm Bàu Trúc

  Theo dân gian truyền miệng, tổ nghề của làng chính là ông Poklong Chanh. Vào thời hưng thịnh của triều đại vua Chăm Po Klong Garai, ông đã từ chối làm quan triều đình và chọn quay về làng truyền dạy cho phụ nữ Chăm cách nắn và nung đất sét để làm thành những vật dụng cần thiết cho cuộc sống hàng ngày. 

Sản phẩm gốm Bàu Trúc
Sản phẩm gốm Bàu Trúc

  Qua những bàn tay tài hoa của người phụ nữ đã thổi hồn vào đất sét vùng sông Quao. Tạo ra những sản phẩm độc đáo, không những phục vụ đời sống tốt hơn mà còn phát triển thành nét văn hóa riêng được giữ gìn suốt hơn nghìn năm nay.

Bàn tay tạo hình khéo léo của người nghệ nhân
Bàn tay tạo hình khéo léo của người nghệ nhân

  Vào ngày 02 tháng 07 hàng năm theo lịch Chăm, người dân làng Bàu Trúc sẽ chuẩn bị cho lễ giỗ tổ nghề gốm tại đền Poklong Chanh. Lễ giỗ tổ được tiến hành sau dịp tết Katê tại cụm tháp Pô Klong Garai

Lễ giỗ tổ nghề gốm
Lễ giỗ tổ nghề gốm

  Đây là dịp để đồng bào Chăm làng gốm Bàu Trúc tưởng nhớ công ơn của ông đã mang lại cho dân làng một nghề đảm bảo một cuộc sống ấm no.

Dâng cúng vào lễ giỗ tổ nghề gốm
Dâng cúng vào lễ giỗ tổ nghề gốm

IV. Khám phá những đặc sắc của làng gốm Bàu Trúc

1. Thủ thuật làm gốm của người Chăm làng Bàu Trúc

  Nét đặc trưng của sản phẩm gốm Bàu Trúc là những thành phẩm được làm hoàn toàn bằng thủ công với cách nung gốm đầy độc đáo. Từ các công đoạn lấy nguyên liệu, nhào đất sét, nặn gốm đến làm lò nung đều được làm thủ công bằng sức tay và chân của người dân.

Nghệ thuật làm gốm thủ công
Nghệ thuật làm gốm thủ công

2. Nguyên liệu làm nên gốm Bàu Trúc

  Gốm Bàu Trúc Ninh Thuận được trộn từ đất sét và cát mịn lấy từ hai bên ruộng lúa của bờ sông Quao. 

  Để lấy được lớp đất sét thích hợp làm gốm, người dân phải đào sâu qua ba lớp đất bên trên thì mới thấy được lớp đất sét này.

Lấy đất sét làm gốm
Lấy đất sét làm gốm

  Sau đó đất sét được mang về phơi khô, rồi đập vỡ vụn ra và nhồi cùng với nước để tạo thành một hỗn hợp dẻo và kết dính. Nghệ nhân sẽ trộn phần đất này với cát mịn để tạo thành nguyên liệu làm gốm. 

Nhồi đất sét thành nguyên liệu làm gốm
Nhồi đất sét thành nguyên liệu làm gốm

3. Nghệ thuật làm gốm đặc biệt không sử dụng bàn xoay

  Điều khác biệt khi làm gốm ở làng Bàu Trúc là không sử dụng bàn xoay chuyên dụng. Sở dĩ có điểm khác này là vì kết cấu đất sét đặc biệt của nơi đây khi đặt lên bàn xoay sẽ bị dính chặt, khó tạo hình gốm. Do đó, để có thể chế tác gốm, người dân phải sử dụng cách truyền thống là nặn bằng tay.

Nghệ thuật làm gốm không sử dụng bàn xoay
Nghệ thuật làm gốm không sử dụng bàn xoay

  Vì vậy, nghệ nhân vừa phải di chuyển quanh bàn làm gốm vừa tập trung tạo hình gốm theo hình dáng mong muốn. 

Nghệ nhân làm gốm
Nghệ nhân làm gốm

  Đây là một thử thách đối với những người làm nghề, vì thế những sản phẩm gốm thành phẩm chất chứa nhiều công sức và sự tỉ mỉ của người dân làng gốm Bàu Trúc.

Tỉ mỉ từng chi tiết trong tạo hình sản phẩm gốm
Tỉ mỉ từng chi tiết trong tạo hình sản phẩm gốm

4. Tạo hình hoa văn đậm chất đời thường

  Những hình ảnh trang trí trên các sản phẩm mang đậm nét dân dã, gần gũi trong đời sống của người dân. Và những dụng cụ tạo hình lại vô cùng đơn giản, chỉ với một cái cây, vòng tre, vỏ sò, vải,… Hay chỉ là từ bàn tay của người nghệ nhân cũng tạo được hoa văn trên các sản phẩm. 

Vật dụng đơn giản dùng tạo hình trên gốm
Vật dụng đơn giản dùng tạo hình trên gốm

  Sau khi được khắc họa xong, gốm sẽ được để nơi thoáng mát, hong khô tự nhiên. 

Phơi gốm
Phơi gốm

  Gốm khi bắt đầu khô nước sẽ hiện lên màu gốm, lúc này gốm sẽ được đem phơi dưới nắng để khô hẳn rồi mới đưa đi nung.

Gốm được đem đi phơi nắng
Gốm được đem đi phơi nắng

5. Lò nung gốm lộ thiên độc lạ

  Ở làng Bàu Trúc, không có lò nung cố định. Mỗi một lần nung gốm, người dân sẽ tạo một lò nung lộ thiên. 

Lò nung lộ thiên
Lò nung lộ thiên

  Để bắt đầu nung gốm, người nghệ nhân sẽ rải một lớp vỏ trấu tại một khu vực sân rộng. 

Chuẩn bị lò nung gom
Chuẩn bị lò nung gom

  Bên trên lớp trấu là lớp củi, sau đó là lớp gốm đủ loại được sắp xếp đan xen và cuối cùng phủ rơm khô lên bao hết toàn bộ sản phẩm rồi đốt.

Nung gốm
Nung gốm

  Thời gian kéo dài khoảng 10 đến 12 tiếng, tùy theo độ dày, mỏng của gốm và thường là sẽ nung qua đêm. 

Nung gốm qua đêm
Nung gốm qua đêm

  Sau khi gốm đã được nung chín, các thành phẩm gốm Bàu Trúc sẽ được tạo độ bóng bằng cách xịt phun tinh chất từ vỏ hạt điều lên khi vừa nguội. Gốm khi được hoàn thành sẽ có màu đỏ pha đen có độ bóng đẹp mắt.

Sản phẩm gốm sau khi được nung xong
Sản phẩm gốm sau khi được nung xong

  Vì gốm được làm thủ công nên mỗi một sản phẩm đều là một sự sáng tạo riêng nên thành phẩm sẽ là duy nhất, nhìn có thể sẽ hơi giống nhau nhưng căn bản sẽ không có cái nào giống với cái nào.

Sản phẩm gốm Bàu Trúc độc đáo
Sản phẩm gốm Bàu Trúc độc đáo

V. Làng gốm bàu trúc – Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ

  Vào ngày 29/11/2022, làng gốm bàu trúc được Unesco công nhận là “Di sản phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp”. Là di sản văn hóa phi vật thể thứ 15 của Việt Nam được UNESCO ghi danh. 

  Đây là động lực để Ninh Thuận nỗ lực hơn trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản của nghệ thuật làm gốm Chăm để một di sản độc đáo không bị mai một.

Làng gốm bàu trúc - Di sản văn hóa phi vật thể
Làng gốm bàu trúc – Di sản văn hóa phi vật thể

  Trải qua nhiều năm đô thị hóa, nhịp sống phát triển, cuộc sống trở nên ồn ào và vội vã hơn. Thì làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận vẫn ở đó, vẫn giữ nguyên nét làm gốm truyền thống giữa dòng chảy của thời gian. 

Văn hóa của đồng bào Chăm làng gốm Bàu Trúc
Văn hóa của đồng bào Chăm làng gốm Bàu Trúc

  Nếu một ngày, bạn muốn tìm về với những vẻ đẹp văn hóa của đồng bào Chăm, hãy dừng chân tại nơi đây và tận hưởng không gian yên bình nhất khi bạn tự tay thổi hồn vào đất.

Mọi chi tiết xin vui lòng liên hệ: 

CÔNG TY TNHH MTV ILACA

Trụ sở: 08 Nguyễn Tri Phương, K.K1, P. Mỹ Bình, Tp. Phan Rang – Tháp Chàm, Ninh Thuận.

Số điện thoại: 19008991 – 0888.246.685 (Điều hành Tour)

Email: infoilacatravel@gmail.com

Website: https://ninhthuantravels.com/

Zalo:0888.246.685 (ILACA)